Nieuwe fase

Vraag naar biobased toepassingen moet omhoog

Ruim 100 tot 150 MKB-bedrijven, kennisinstellingen en lokale overheden in de Biobased Delta leveren een belangrijke bijdrage aan de groei en innovatie van de biobased economie in Nederland. De eerste tastbare biobased producten en toepassingen zijn een feit en de vraag ernaar stijgt. Dat luidt een nieuwe fase in voor de Biobased Delta.

De agenda van de Biobased Delta is tweeledig. Veel belangstelling gaat uit naar de grootschalige transitieprogramma’s zoals Biorizon, Sugar Delta en Redefinery. Anderzijds zijn er kleinschaligere bottum-up initiatieven en MKB-bedrijven in de Biobased Delta. Peter Bijkerk, Business Developer bij Impuls Zeeland: ‘We zien een aantal MKB-bedrijven met veel potentie, maar de biobased economie staat nu pas aan het begin.’ De Biobased Delta richt zich daarom ook op het ondersteunen van MKB-bedrijven via valorisatie-programma’s vanuit de regio’s.
Dennis van der Pas, Business Developer bij REWIN West-Brabant, ziet heil in een sterkere business development in het MKB: ‘Het is immers de stimulering van het MKB dat heeft geleid tot de eerste tastbare producten’. Henk Vooijs, Business Developer Innovation Quarter Zuid Holland, vult aan: ‘Ook zien we ontwikkelingen die meer vanuit de kennishoek komen. Denk bijvoorbeeld aan de extractenbibliotheek, een unieke verzameling van ruim 2.200 plantextracten. Kennisinstellingen zoeken steeds vaker aansluiting met bedrijven voor het ontwikkelen van specifieke toepassingen.’

Aansluiten bij het bedrijfsleven

Het is moeilijk in te schatten hoeveel bedrijven er precies onderdeel uitmaken van de Biobased Delta en welke productgroep het sterkst vertegenwoordigd is. ‘We zien enerzijds nieuwe bedrijven ontstaan rondom een biobased product, terwijl andere bedrijven een biobased lijn ontwikkelen naast hun conventionele productlijn’, zegt Bijkerk.

De range aan ontwikkelingen in de ‘Delta’ is breed en wordt ondergebracht in MKB-clusters. Binnen één van de vele clusters, waaronder natuurvezels, coatings en biopolymeren, werken lokale MKB-bedrijven gezamenlijk met onderwijs- en overheidspartners aan applicaties en het naar de markt brengen van de innovatie. Jan Noordegraaf, algemeen directeur van Synbra Technology BV uit Etten-Leur en gevestigd MKB-ondernemer in de Biobased Delta, is positief. ‘De ontwikkeling van Avans Hogeschool met het Biopolymer Application Center (BAC) lijkt goed aan te sluiten bij de behoeften van het lokale bedrijfsleven. We steunen deze ontwikkeling dan ook van harte.’ Synbra Technology houdt zich al sinds 1957 bezig met de productie van “expandable polystyrene” en startte in 2007 met de productie van BioFoam, ‘s werelds eerste biobased foam dat een Cradle-to-Cradle-certificering heeft ontvangen.

Stimulering van MKB

De Biobased Delta kan en moet volgens van der Pas op verschillende manieren bijdragen aan de stimulering van het MKB. Een eerste rol is volgens Van der Pas weggelegd in het bevorderen van de research infrastructuur, zoals laboratoria, applicatiecentra en testfaciliteiten, waar MKB-ondernemers kleinschalig kunnen testen wat wel en niet werkt. ‘In de huidige fase moeten er fysieke ruimtes en faciliteiten beschikbaar worden gesteld voor testen om een proof-of-concept te leveren van de producten die we nu hebben.’

Henk Vooijs beaamt het belang van een extra zetje voor mkb-bedrijven tijdens de proof-of-concept fase: ‘In Zuid-Holland helpt investeringsfonds UNIIQ ondernemers door hen startkapitaal te bieden om de meest risicovolle fase van concept naar succesvol bedrijf te overbruggen.’

De-risking

Anderzijds liggen er voor de Biobased Delta kansen in het versterken van MKB-ers door het ‘de-risken’ van business cases. Zo heeft ook HemCell BV haar patenten afgedekt, partnerschappen afgesloten met ketenpartners (spuitgieten, extrusie, productieautomatisering et cetera, een goede marktanalyse en haalbaarheidsstudies uitgevoerd. HemCell produceert verschillende biobased plastics uit palmboomvezels zoals de Hemcell+50PLA die 100 procent bioafbreekbaar is op koude grond. Nico Osse: ‘We hebben een goed product in de markt gezet, zowel in prijs als performance. Pas dan wordt het aantrekkelijk voor andere partijen om mee te financieren.’ Voor HemCell BV heeft ondersteuning door Impuls Zeeland drie jaar geleden geleid tot het vinden van financiering via het programma InnoGo!. Osse: ‘Ik was blij dat we met deze financiering een deel van het onderzoek konden verrichten. Maar de totale investering is veel groter. Ik ben ook zelf op zoek gegaan naar innovatieve investeringsoplossingen en dat is gelukt.’

Tijdelijke BTW-vrijstelling

De overheid wil steeds vaker biobased producten inkopen, zo kan zij de rol van launching customer vervullen. De Provincie Zeeland heeft biobased inkopen verankerd als speerpunt in het inkoopbeleid. Bij aanbestedingen wordt het toepassen van biobased producten gewaardeerd. Gerealiseerde voorbeelden zijn bamboe kleding, biobased boomankers en een biobased scooter.

Van der Pas: ‘Het is belangrijk met regionale overheden in gesprek te gaan over hoe zij de lokale economie kunnen stimuleren, in plaats van de producten goedkoper te verkrijgen uit het buitenland. Dat is een essentiële stap om te komen tot productie van voldoende niveau en op voldoende grote schaal waardoor Nederlandse bedrijven op eigen benen kunnen staan.’

Het samenbrengen van publieke partijen en bedrijven kan bovendien helpen bij het vergunningsproces, het vinden van de juiste locatie, financiering en ander factoren voor een succesvolle business. Jan Noordegraaf denkt dat veel bedrijven de stap naar biobased nog niet durven te zetten: ‘Ze zijn bang voor de typische ‘beginners-problemen’ waarop ze kunnen worden aangesproken en hoge kosten moeten maken. In het buitenland maakt men deze stap veel sneller.’ Het zou volgens hem helpen als de overheid bijvoorbeeld een tijdelijke BTW-vrijstelling voor biobased en recycling ter handen zou nemen.

Achteraf effect

Daarnaast moet de Biobased Delta “meet-and-match”-activiteiten zoals de Biobased Delta Business Development Day (zie kader) blijven aanmoedigen om de samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid te stimuleren, aldus Van der Pas.

Aaik Rodenburg: ‘Wij hebben nieuwe partners uit de Biobased Delta leren kennen, via onder andere subsidietrajecten en netwerkbijeenkomsten, waar we nu intensief mee samenwerken. Het effect van zo’n business event zie je meestal pas achteraf.’

Rodenburg Biopolymers BV is sinds 2003 gevestigd in Oosterhout en produceert biobased grondstoffen voor plastics. ‘Het ontstaan van de Biobased Delta is een toegevoegde waarde voor onze zichtbaarheid in de regio.’ Ook werkt Rodenburg Biopolymers veel samen met kennisinstellingen uit de regio maar ook daarbuiten. Dat is volgens van der Pas geen uitzondering: ‘We zien dat universiteiten zoals de WUR zich vooral aansluiten bij grootschalige transitieprogramma’s terwijl kennisinstellingen zoals Hogeschool Zeeland en het Center of Exertise Biobased Economy van Avans Hogeschool de neiging hebben zich meer te richten op applicaties en samenwerkingen met de MKB-ondernemer aangaan.’

Interesse groeit

Eén van de grootste hordes die bedrijven in de startende biobased economie moesten overwinnen, was het gebrek aan bewustwording in de markt. ‘De markt was zich totaal niet bewust van de toxicologische effecten van verpakkingsmaterialen voor voedsel en dergelijke’, weet Marco Duijvelaar van Green4Print uit Halsteren, dat duurzame niet-toxische inkt en andere materialen voor de verpakkingsindustrie produceert. Zij kregen hiervoor als eerste bedrijf in deze productcategorie wereldwijd Cradle-to-Cradle-certificering. ‘Het idee dat inkt duurzamer kan, is een filosofie die in het DNA van onze bedrijfsidentiteit zit. Kennis delen en bewustwording creëren is een belangrijk onderdeel van het concept.’ zegt Duijvelaar. Aaik Rodenburg ziet wel langzaamaan een kanteling in mentaliteit. ‘Vanaf 2003 ging men beetje bij beetje meer open staan voor het idee van biobased producten, maar in 2007 begon het pas echt te leven. Sinds afgelopen jaar komen ketenpartners ook af en toe met vragen naar ons.’

Future proof

De biobased markt groeit dus gestaag. Hoe verzekeren de gevestigde MKB’s zich van een plekje in de toekomstige biobased economie? Aaik Rodenburg: ‘Rodenburg Biopolymers maakt enkel grondstoffen, maar we zoeken steeds actief naar aansluiting op de markt. We werken er hard aan de hele keten te sluiten.’ Ook bij Green4Print wordt getracht proactief om nieuwe markten te ontwikkelen en doorbraken te realiseren. Duijvelaar: ‘Denk bijvoorbeeld aan ‘flexo-inkten’ op folie-verpakkingen en printinkt voor kranten. Het is ook onze ambitie om samen met ketenpartners op zoek te gaan naar duurzame alternatieven voor lijmen, papier, plastics en andere verpakkingsmaterialen en de hele keten te verduurzamen.’

Naast innoveren in producten, zet Ferry Samuels ook in op innovatie in marketing en verkoop om zijn bedrijf Eco-Point future proof te maken. Eco-Point, eveneens uit Halsteren, ontwikkelt en produceert milieuvriendelijke reinigings- en onderhoudsproducten voor verschillende sectoren. ‘Er zijn zoveel nieuwe verkoopkanalen ontstaan door het internet. We zoeken naar mogelijkheden om social media en andere kanalen beter te benutten om onze producten B2B aan de man te brengen.’

Consument betrekken

Volgens Van der Pas is biobased is een tak van sport die per definitie alle sectoren overstijgt. ‘Het begon in de Biobased Delta ooit als een samensmelting tussen agro & chemie, maar applicaties en producten zijn in meerdere markten en sectoren toepasbaar en dat zien we nu gebeuren.’

Het wordt steeds belangrijker de markt op een laagdrempelige manier bij de biobased economie te betrekken, zo ontstaan nieuwe invalshoeken. Een voorbeeld hiervan is de Dutch Design Week, waar afgelopen maand het aantal biobased producten sterk vertegenwoordigd was. Het is erg slim om concrete biobased producten te laten zien en de gewone burger mee te nemen in dit bewustwordingsproces, denkt ook Ferry Samuels: ‘We staat momenteel met onze reinigings- en onderhoudsproducten in de pop-up store in Bergen op Zoom. Ik vind het prachtig om te zien welke producten er al worden gemaakt. Het is nu een kwestie van het succes met z’n allen te omarmen en serieus aan de slag te gaan om de petrochemie te vervangen door biobased.’

Biobased Delta Business Development Day

Veel oude en nieuwe gezichten, 172 deelnemers uit binnen- en buitenland waren aanwezig tijdens de 7e Biobased Delta Business Development Day. Deze dag vond plaats op 29 september in het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Topics zoals business development, financiering en internationalisering kwamen ruim aan bod tijdens de bijeenkomsten, presentaties, pitches en de informatiemarkt. Ondernemers uit de Biobased Delta kregen de kans hun bedrijf te showcasen en te netwerken. Dennis van der Pas: ‘De dag werd zeer positief ontvangen door de deelnemers. Ik denk dat we dit soort initiatieven moeten blijven aanjagen om de juiste partijen op elkaar aan te sluiten en innovatie te versnellen.’