Klimaat

‘Mensen maken de bioeconomie toekomstbestendig’

De transitie naar een circulaire biobased economie stelt hoge eisen aan de kennis van huidige en toekomstige werknemers. Technische kennis van een specifiek vakgebied alleen is niet meer genoeg. Ketens kunnen overzien, van grondstof tot en met eindgebruiker én daarna, samenwerken in multidisciplinaire teams en ondernemerschap zijn onmisbare vaardigheden.

Het gaat om 21st century skills. Daarmee bedoel ik zeker niet alleen maar soft skills, maar zeker ook inhoudelijke vaardigheden”, stelt Ralph Simons, directeur van het Centre of Expertise Biobased Economy en lid van het Versnellingsteam van Circular Biobased Delta. In die functie heeft hij de zogeheten Human Capital Agenda onder zijn hoede: een visie op de arbeidsmarkt van de komende jaren, waarop onderwijsinstellingen hun curricula kunnen afstemmen.

“We staan in onze maatschappij voor een aantal ‘wicked problems’ die je vanuit meerdere disciplines zult moeten gaan oplossen: de eiwit-, materiaal- en energietransitie. En in ons geval met name die laatste twee. We proberen vanuit het onderwijs onderzoekende, ondernemende en goed opgeleide professionals te leveren die in onze ogen voor deze transities kunnen gaan zorgen. Mensen die analytisch kunnen denken, kritisch en creatief zijn, kunnen samenwerken én in staat zijn om vraagstukken uit het werkveld op te lossen.”

Constante dialoog

“Wat dat inhoudt voor het onderwijs en de afstudeereisen, is alleen te bepalen in een constante dialoog tussen het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid. Het moet wel een gedeelde verantwoordelijkheid van de gehele keten zijn, want de arbeidsmarkt verandert razendsnel. “Veel beroepen die nu gemeengoed zijn, bestonden 10 of 15 jaar geleden nog niet. De studenten van nu leiden we ook vooral op voor de beroepen van de toekomst. Daarbij lopen we als kennisinstelling nooit voorop, maar zeker ook niet achteraan.”

Het is dan ook een forse uitdaging om een zo concreet mogelijke agenda voor de biobased economie op te stellen. Zeker als de invalshoeken van waaruit diverse partijen naar het onderwijs kijken wel eens verschilt, zo bleek bijvoorbeeld in een discussie tijdens het Green Matchmaking Event in april (zie kader). Ondernemers blijken vooral behoefte te hebben aan mensen met praktische skills, die in staat zijn om de problemen van het hier en nu aan te pakken. En dat liever vandaag dan morgen.

Uiteenlopende wensen

Simons: “Maar wat houdt dat in voor het onderwijs? In de biobased economie werken wij samen met zeer uiteenlopende bedrijven, van een chemiereus tot een champignonkweker of een waterschap. We onderzoeken kleurstoffen, biopolymeren, biocomposieten, bouwen met mycelium, verwaarden agrarische reststromen, et cetera. Het is een super divers palet aan kennisgebieden. Met die bedrijven moeten we nadenken over een Human Capital Agenda. Dat is soms best lastig, gezien de breedte van het werkveld en de uiteenlopende wensen.” Een ding is in ieder geval zeker: “Om de ketens in de bioeconomie toekomstbestendig te maken, heb je jong én oud talent nodig, van mbo tot en met universiteit en inclusief de bij- en nascholingstrajecten in het bedrijfsleven. We zullen daarover dan ook vaker ontmoetingen moeten organiseren.” Een breed netwerk zoals dat van de Circular Biobased Delta, waar zowel ondernemers als onderwijsinstellingen, onderzoekscentra en overheden zijn aangesloten, komt daarbij goed van pas.

Dat blijkt ook wel uit de successen tot nu toe. Zoals het gezamenlijke Interregproject Grenzeloos Biobased Onderwijs, waarbij is geïnventariseerd welke expertise op biobased gebied er aanwezig is in de Deltaregio en aan welke vaardigheden en competenties het biobased bedrijfsleven de komende jaren behoefte zal hebben. Uit de samenwerking rondom dat project is inmiddels weer een nieuw project voortgekomen, rondom biobased bouwen.

Ook is er onlangs een learning community opgericht rondom biobrandstoffen. Het CoE BBE werkt samen met o.a. het Havenbedrijf Moerdijk en de Green Chemistry Campus aan een voorstel voor het samenstellen van meerdere learning communities in de regio, met steun vanuit het Just Transition Fund van de Europese Commissie, dat de vergroening van Europa stimuleert. Verder bereidt CoE BBE een nieuw, extern gefinancierd lectoraat voor dat zich specifiek gaat richten op ketensamenwerking in de biobased economie. “We hebben onderzocht of daar behoefte aan is. Dat ziet er goed uit: alle signalen staan op groen!”